Cây giúp đồng bào xóa đói giảm nghèo ở 'Trường Sa cạn'

Mường Khương, mảnh đất biên giới được ví von như một “Trường Sa cạn” của tỉnh Lào Cai bởi sự khô khốc, thiếu nước sản xuất. 

Trước những khó khăn ấy, người dân đã đẩy mạnh trồng những giống cây chịu hạn. Trong đó, cây sa nhân bước đầu đã cho thu nhập khá.

Người dân Tung Chung Phố chăm sóc cây sa nhân

Cách đây vài năm, thôn Cán Hồ, xã Tung Chung Phố đất còn bỏ hoang hóa, cỏ dại um tùm thì nay đã bạt ngàn màu xanh của những tán cây sa nhân. Nhiều ngôi nhà khang trang đã và đang được xây dựng, tất cả đều từ sa nhân.

Gia đình ông Phào Seo Phà, dân tộc Mông là hộ tiên phong trồng cây sa nhân. Chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng, trong căn nhà mới xây, xuất hiện nhiều tiện nghi, đắt tiền như máy giặt, ti vi, tủ lạnh…

Chia sẻ về chuyện “bén duyên” cây sa nhân, ông Phà cho biết, trước kia gia đình nhà nghèo lắm, cơm không đủ ăn. Ông phải sang Trung Quốc bốc vác thuê nhưng cũng chẳng ăn thua, được đồng nào cũng hết đồng đấy vì phải nuôi mấy miệng ăn.

“Nhận thấy người dân vùng biên Trung Quốc trồng rất nhiều sa nhân mà cho thu hoạch cao, tôi bỏ công việc bốc vác rồi vay mượn tiền anh em mua giống sa nhân về trồng. Từ gần 1.000 gốc sa nhân, qua hơn 2 tháng trồng, cây phát triển khá tốt, tỉ lệ cây sống đạt trên 90%. Tôi nhận thấy vùng đất này rất thích hợp với cây sa nhân và việc mở rộng diện tích là rất khả quan”.

Theo ông Phà, so với các loại cây trồng khác, cây sa nhân không phải làm cỏ mà chỉ bón phân một lần duy nhất vào lúc mới trồng, nên ít tốn chi phí đầu tư, hiệu quả kinh tế cao.

Chỉ tay vào những cụm sa nhân sum xuê, dưới gốc chi chít màu hoa trắng, ông Phà phấn khởi khoe: “Năm nay thời tiết thuận lợi sa nhân ra sai hoa, theo như kinh nghiệm trồng sa nhân của tôi thì cuối năm nay cứ đà này được mùa gia đình sẽ cho thu về trên 1 tỷ đồng”.

Sa nhân vốn là loại thảo dược quý, có giá trị kinh tế cao

Sau hơn 4 năm trồng, trên 5.000 gốc sa nhân của ông Phà đã cho thu hoạch ổn định, thu nhập trên 200 triệu đồng/năm. Từ hiệu quả bước đầu, đến nay ông Phà tiếp tục trồng thêm 7.000 gốc sa nhân.

Cũng như gia đình ông Phà, anh Thào Seo Dế, thôn Vả Thàng, xã Tung Chung Phố, năm 2013 đã cải tạo lại hơn 1ha đất đồi để trồng cây sa nhân xen với đồi mỡ, keo. Đầu năm 2017 gia đình anh thu hoạch được vụ đầu tiên thu gần 100 triệu đồng.

Đến nay, nhiều hộ ở thôn Cán Hồ đã mạnh dạn nhân giống và trồng sa nhân với diện tích trên 10ha, tất cả đều phát triển tốt đem về thu nhập cao cho nhiều gia đình.

Ông Hầu Xuýnh Củi, Chủ tịch UBND xã Tung Chung Phố cho biết, tận dụng bóng râm từ những tán rừng tự nhiên, người dân có thể kiếm được gần trăm triệu đồng mỗi năm từ sa nhân – một loại thảo dược quý. Cây sa nhân dễ trồng, phù hợp với điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, khí hậu cũng như tập quán canh tác của đồng bào dân tộc thiểu số. Cây sinh trưởng tốt mà không cần phải tốn nhiều thời gian chăm sóc, phân bón, thuốc men… mà vẫn đem lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.

Sa nhân nhìn hình dáng bên ngoài nhiều người có thể nhận nhầm là cây thảo quả bởi màu sắc lá và thân cây gần như giống nhau. Nhưng sa nhân có khả năng chịu hạn tốt hơn. Cây trồng sau 2 – 3 năm bắt đầu cho thu hoạch và rễ cây lan tới đâu thì diện tích trồng tự được mở rộng tới đó.

Tại Tung Chung Phố, năm 2013, diện tích sa nhân ban đầu chỉ hơn 1ha, nay đã mở rộng được thành 10ha. Mỗi năm cho thu hoạch 2 lần với giá cả ổn định, dao động từ 40 – 50 nghìn đồng/kg tươi hay 200 – 250 nghìn đồng/kg khô. Bình quân một năm người dân sẽ có thu nhập từ 50 – 60 triệu đồng/ha sa nhân. Điều này đã khẳng định với thổ nhưỡng và điều kiện đất đai ở đây phù hợp với cây sa nhân, nhất là phù hợp với tập quán canh tác của đồng bào dân tộc thiểu số. 

Theo ông Củi, ngoài hiệu quả kinh tế, cây sa nhân trồng dưới tán rừng còn giúp chống rửa trôi và xói mòn đất, góp phần bảo vệ tài nguyên rừng. Ngoài ra việc trồng xen kẽ loại cây này còn có tác dụng cải tạo, tăng độ phì nhiêu cho đất, tăng hệ số sử dụng đất lâm nghiệp một cách bền vững cho mảnh đất quanh năm “khát” nước.

Sa nhân có thể trồng xen kẽ dưới tán rừng